Co grozi za samowolę budowlaną – jaka kara?

W niektórych przypadkach – określonych w art. 29 przywołanej ustawy – taka zgoda nie jest wymagana. Bez pozwolenia można wybudować, m.in. altany działkowe, przydomowe baseny i oczka wodne o powierzchni do 50 m2, a także wolno stojące parterowe budynki gospodarcze, garaże, wiaty lub przydomowe ganki oraz oranżerie o powierzchni zabudowy do 35 m2 (jeżeli liczba tych obiektów nie przekracza jednego na każde 500 m2 powierzchni działki). Decyzja organu administracji architektoniczno-budowlanej jest też zbędna przy wykonywaniu niektórych robót budowlanych na obiektach już istniejących, np. przy remoncie obiektu budowlanego tudzież dociepleniu budynków o wysokości do 25 m.

Pozwolenie – nie, zgłoszenie – tak 

Brak konieczności posiadania pozwolenia na roboty budowlane nie oznacza braku konieczności ich zgłoszenia. Wspomniane powyżej docieplenie budynku albo budowa wolno stojących parterowych budynków gospodarczych, a także wszystkie pozostałe roboty wymienione w art. 30 ustawy, to działania, o których należy poinformować właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej, aby zostały one uznane za zgodne z prawem.

Trzeba bowiem podkreślić, że rozpoczęcie prac budowlanych i budowa nowego obiektu (jak i również przebudowa lub rozbudowa obiektu już istniejącego) bez posiadania wymaganego zezwolenia bądź bez koniecznego zgłoszenia robót, to nic innego jak samowola budowlana, która niesie ze sobą konsekwencje prawne.

Samowola budowlana – konsekwencje 

Zgodnie z art. 48 ustawy Prawo budowlane organ nadzoru budowlanego może wydać nakaz rozbiórki obiektu lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego, jeżeli ten powstał bądź powstaje bez wymaganego pozwolenia bądź wymaganego zgłoszenia. Całkowite jej koszty rozbiórki ponosi właściciel.

Ponadto w takich okolicznościach za wykonywanie robót grozi także odpowiedzialność karna w postaci grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch (art. 90).

Należy zaznaczyć, że o ile sankcje karne przedawniają się po 5 latach, o tyle sankcje administracyjne w ogóle nie ulegają przedawnieniu.

Samowola budowlana – legalizacja 

Samowola budowlana nie zawsze kończy się rozbiórką. Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego może bowiem zezwolić na jej legalizację. Przy czym tego rodzaju pozwolenie wydawane jest tylko w  przypadku, gdy postawiona niezgodnie z prawem budowa spełnia dwa warunki wymienione w art. 48 ust. 2, czyli:

- jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym;

- nie narusza innych przepisów, w tym przepisów techniczno-budowlanych, w zakresie, który uniemożliwiłby doprowadzenie obiektu lub jego części do stanu zgodnego z prawem.

Procedura legalizacji samowoli budowlanej jest procedurą czasochłonną i kosztowną. W przypadku budowli, które wymagają wyłącznie zgłoszenia, trzeba liczyć się z kwotą od 2,5 do 5 tys. złotych.

Jeżeli chodzi natomiast o obiekty wbudowywane bez pozwolenia, to wysokość opłaty legalizacyjnej oblicza się przez pięćdziesięciokrotne podwyższenie iloczynu stawki opłaty (s), współczynnika kategorii obiektu budowlanego (k) i współczynnika wielkości obiektu budowlanego (w). Stawka opłaty jest stała i wynosi 500 zł, natomiast współczynnik kategorii obiektu oraz współczynnik wielkości obiektu zostały określone w załączniku do ustawy Prawo budowlane. Osoby zainteresowane odsyłamy więc do tego dokumentu.

Warto podkreślić, że koszty legalizacji pokrywa właściciel obiektu, niezależnie od tego, czy to on dopuścił się samowoli.

Przykład: Ile zapłacimy za legalizację budowy domu rodzinnego?

Skoro zgodnie z załącznikiem do ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane dla budynków mieszkalnych współczynnik kategorii obiektu (k) wynosi 2,0, natomiast  współczynnik wielkości obiektu (w) – 1,0, to opłata za legalizację domu rodzinnego wyniesie:

50 x 500 złotych (stawka stała) x 1,0 x 2 = 50 tysięcy złotych.