Mikołajki – kiedy wypadają

Św. Mikołaj, biskup Miry żyjący na przełomie III i IV w., nieprzypadkowo został powiązany ze zwyczajem dawania prezentów. Według hagiografii był bowiem człowiekiem wyjątkowo wrażliwym na cudze nieszczęście, który odziedziczonym po rodzicach majątkiem chętnie dzielił się z osobami potrzebującymi materialnego wsparcia. Stąd też w ikonografii bywa przedstawiany m.in. z sakiewką z pieniędzmi bądź z workiem prezentów.

Początki kultu Mikołaja z Miry jako świętego sięgają IX/X w., niemniej jednak sam zwyczaj wręczania prezentów w dzień jego wspomnienia liturgicznego pojawił się w Europie dopiero pod koniec średniowiecza, około XV w.

W dzisiejszych czasach obchody Mikołajek przyjmują różną formę. W większości polskich domów dzieci otrzymują prezenty od św. Mikołaja (czyli w domyśle: od rodziców bądź innych opiekunów) w nocy z 5 na 6 grudnia lub w dzień 6 grudnia. Ponadto na drobne upominki mogą również liczyć w swoich przedszkolach i szkołach. Do najmłodszych zwykle przychodzi wówczas św. Mikołaj „we własnej osobie” i przynosi im paczki ze słodyczami. Z kolei starsze dzieci obdarowują siebie nawzajem, a kwestia kto komu kupuje prezent rozstrzygana jest w drodze losowania.

Współczesny wizerunek św. Mikołaja jako starszego pana z długą, białą brodą, wąsami i sporym brzuchem, ubranego w charakterystyczny, czerwony strój, powstał w 1932 r. na potrzeby świątecznej kampanii reklamowej Cola-Coli. Jego twórcą był ilustrator Frederic Mizen. Z kolei legendę o tym, że św. Mikołaj mieszka w Laponii, rozpropagował fiński sprawozdawca radiowy, Markus Rautio w latach 20-tych ubiegłego wieku.

Św. Mikołaj i związany z nim zwyczaj dawania prezentów najmłodszym jest znany i popularny niemal na całym świecie. Niemniej jednak występuje sporo różnic zarówno w formie, jak i w czasie obchodów Mikołajek w poszczególnych krajach, np. w Hiszpanii, w Czechach oraz na Słowacji rodzice podkładają prezenty dzieciom tak jak w u nas, czyli w nocy z 5 na 6 grudnia, natomiast w Holandii oraz Belgii św. Mikołaj przychodzi już 5 grudnia. Z kolei w USA oczekuje się go dopiero w nocy z 24 na 25 grudnia – zgodnie z przyjętą tam tradycją to właśnie św. Mikołaj wkłada prezenty pod choinkę oraz do specjalnie przygotowanych świątecznych skarpet.

Ciekawostka: „polski” św. Mikołaj we Francji nosi imię Saint Nicolas, w Niemczech mówią na niego Sankt Nikolaus, w Austrii i Szwajcarii – Samichlaus, w Czechach – Mikulas, natomiast w USA oraz w Wielkiej Brytanii znany jest jako Santa Claus.

Warto także wspomnieć, że w niektórych państwach zwyczaj rozdawania prezentów dzieciom został powiązany z inną postacią niż św. Mikołaj, np. w Rosji zastąpiono św. Mikołaja Dziadkiem Mrozem, który zostawia upominki najmłodszym w Nowy Rok; w niektórych regionach Francji można spotkać Pere Noel'a, czyli „bożonarodzeniowego ojca” przynoszącego prezenty 24 grudnia, a we Włoszech zamiast św. Mikołaja w Święto Trzech Króli pojawia się La Befana, czyli złośliwa wróżka wrzucająca podarunki przez komin. Z kolei w Szwecji przynoszeniem prezentów zajmuje się karłowaty skrzat Jultomte, zaglądający do domów, w którym mieszkają grzeczne dzieci, w Wigilię.

Czy wiesz, że... w Poznaniu, na Ziemi Lubuskiej, na Kujawach i na Warmii można spotkać się z postacią Gwiazdora, który rozdaje prezenty w Wigilię.

Czy obchodzicie Mikołajki? Jaki podarunek otrzymany od św. Mikołaja w dzieciństwie ucieszył Was najbardziej? Czy w Waszych domach rodzice podkładali prezenty w nocy? Czekamy na Wasze wspomnienia oraz opinie na temat opisywanego zwyczaju w komentarzach.