Kiedy powstała Armia Krajowa?

Armia Krajowa stanowiła integralną część Sił Zbrojnych RP, dlatego funkcjonowała również pod nazwą: Siły Zbrojne w Kraju (SZK). Ponadto ze względu na konspiracyjny charakter organizacji określano ją też kryptonimem PZP (od: Polski Związek Powstańczy).

Armia Krajowa powstała 14 lutego 1942 r. w wyniku przemianowania Związku Walki Zbrojnej, powołanego 13 listopada 1939 r. w Paryżu. Z kolei sam Związek Walki Zbrojnej został oparty na strukturze Służby Zwycięstwu Polski, którą utworzono 27 września 1939 r.

Zapamiętaj: na pamiątkę powołania Służby Zwycięstwu Polski co roku 27 września obchodzony jest w naszym kraju Dzień Podziemnego Państwa Polskiego.

Pierwszym dowódcą AK (Komendantem Głównym) był gen. Stefan „Grot” Rowecki, który pełnił tę funkcję do 30 czerwca 1943 r. Kolejnym został Tadeusz „Bór” Komorowski – dowodzący do 2 października 1944 r., a następnym Leopold „Niedźwiadek” Okulicki – dowodzący do 19 stycznia 1945 r., czyli do dnia rozwiązania organizacji.

Zapamiętaj: można spotkać się z różnymi danymi odnośnie liczebności AK. Wiele z tych statystyk budzi zastrzeżenia historyków. Niemniej jednak nikt nie poddaje w wątpliwość, że Armia Krajowa była największą armią podziemną w ówczesnej Europie.

Armia Krajowa podlegała Naczelnemu Wodzowi oraz rządowi RP na uchodźstwie. Jej głównym zadaniem było przygotowanie i przeprowadzenie ogólnonarodowego powstania, które doprowadziłoby do wyzwolenia kraju spod okupacji niemieckiej. Wszelkie bieżące działania bojowo-dywersyjne zostały podporządkowane właśnie temu celowi (przy czym w 1943 r. ze względu na zbliżającą się do Polski Armię Czerwoną plan powstania powszechnego musiał zostać zastąpiony alternatywny planem „Burza”).

Zapamiętaj: w okresie II wojny światowej urząd Naczelnego Wodza pełnili kolejno: Edward Śmigły-Rydz, Władysław Sikorski, Kazimierz Sosnkowski, Tadeusz Komorowski oraz Władysław Anders.

Po rozwiązaniu Armii Krajowej 19 stycznia 1945 r. część jej członków kontynuowała działalność na rzecz niepodległości Polski w innych organizacjach (m.in. w Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”). Nie wszyscy mieli jednak taką możliwość – kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy zostało bowiem internowanych do Związku Radzieckiego. Poza tym należy pamiętać, że akowcy byli narażeni na represje i prześladowania także we własnym kraju – wielu z nich po wojnie aresztowano, a następnie skazano na karę śmierci lub karę więzienia.